Etapy diagnostyki mikrobiologicznej

DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA

Podstawowa pracą w CBMiA jest diagnostyka mikrobiologiczna.

DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA – jest nauką zajmującą się badaniem próbek klinicznych pobranych od pacjentów podejrzanych o zakażenie. Końcowym efektem cyklu diagnostycznego jest wynik badania mikrobiologicznego, który powinien służyć lekarzowi jako pomoc w ustaleniu ostatecznego rozpoznania choroby i w podjęciu decyzji o podaniu leku przeciwdrobnoustrojowego. Wyizolowany drobnoustrój, czynnik etiologiczny może być wykorzystany do celów leczniczych.

Cykl diagnostyczny zaczyna się wtedy, gdy klinicysta analizuje: wywiad z pacjentem, wygląd zmiany, pisze skierowanie i/lub pobiera materiał od pacjenta, a kończy się wraz z otrzymaniem przez lekarza wyniku badania laboratoryjnego i zawartych w nich informacji.

ETAPY CYKLU DIAGNOSTYCZNEGO:

I ETAP: Skierowanie na badania zawierające informacje oraz dane kliniczne pacjenta
II ETAP: Pobieranie i transport odpowiednich próbek
III ETAP: Analiza laboratoryjna
IV ETAP: Interpretacja, sformułowanie wyniku badania mikrobiologicznego

 

 

I ETAP: Skierowanie


Ryc.1. Rejestracja – procedura przedlaboratoryjna.

 
  • to pierwszy etap cyklu diagnostycznego, prawidłowo wypełnione winno zawierać dane kliniczne pacjenta, stosowane antybiotyki dołączone do próbki klinicznej,
  • Pacjent powinien być poinformowany jak ma się przygotować do badania bakteriologicznego
  • jest to ważny etap ponieważ uzyskane informacje wpływają znacząco na konstrukcję wyniku.
  • Należy zatem stosować się do zaleceń zawartych w procedurach przed laboratoryjnych i laboratoryjnych (dostępne w laboratorium oraz na www CBMiA).

II ETAP: Pobieranie i transport materiałów klinicznych

Ryc.2.Pobieranie materiału do badań.
  • pobraną próbkę kliniczną (materiał reprezentacyjny ze zmiany chorobowej) umieścić i zabezpieczyć w odpowiednich pojemnikach dla wszystkich możliwych drobnoustrojów będących potencjalnymi czynnikami choroby (w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych, grzybów, pierwotniaków).
  • dostarczyć jak najszybciej do laboratorium (do 2 godzin). Jeśli jest dłuższy okres transportu wymaga zastosowania specyficznych pojemników transportowych z podłożem (uzgodnić z pracownią CBMiA).

 

III ETAP: Analiza laboratoryjna

Ryc.3.Zespół CBMiA wykonujący analizę laboratoryjną.
  • Próbki kliniczne dostarczone do laboratorium są zróżnicowane i wymagają analizy przez zespół specjalistów stosujących różne techniki do wykrywania czynników etiologicznych (patogenów).

METODA MIKROSKOPOWA

Ryc.4.Ocena preparatów pod mikroskopem.
  • wykonanie preparatu bezpośredniego barwionego metodą Grama. Preparat oglądany pod mikroskopem daje możliwość uwidocznienia komórek bakterii (ich wyglądu i układu), układu komórek względem siebie, a zabarwienie różnicujące dzieli na bakterie G+ i G-. Ponadto należy zwracać uwagę na wszystkie elementy widziane pod mikroskopem oraz liczebność poszczególnych gatunków.

Zakażenie (czynnik etiologiczny) – w próbce mogą występować różne bakterie, niekoniecznie mają one związek z chorobą. Zakażenia mogą być wywołane przez jeden rodzaj bakterii (tak jest zazwyczaj) – monobakteryjne lub kilka rodzajów – polibakteryjne (maksymalnie 3).

 

 METODA POSIEWU

Ryc.5.Posiew materiałów klinicznych.

posiewu dokonuje się metodą redukcyjną, zawsze na podłoże z 5% krwią baranią. W zależności od rodzaju materiału i spodziewanego czynnika etiologicznego należy  zastosować odpowiednie podłoża różnicujące umożliwiające wzrost wszystkich potencjalnych czynników etiologicznych tlenowych i beztlenowych, grzybów i innych w zależności od potrzeb (tak zwane posiewy pierwotne).

 INKUBACJA

 

Ryc.6.Inkubacja materiałów klinicznych w cieplarce.
  • Warunki hodowli: odpowiednia temperatura, zazwyczaj 35°C dla bakterii i grzybów, przeciętny czas wzrostu (inkubacji) 1-3 dni, warunki tlenowe lub beztlenowe. Następny posiew tzw. izolacja czynnika etiologicznego wynosi około 18 godzin.

 

Ocena wzrostu bakterii:

Ryc.7.Ocena hodowli.
  • na podstawie danych literaturowych i doświadczenia mikrobiologa dokonuje się izolacji potencjalnych czynników etiologicznych biorąc pod uwagę ocenę wzrostu bakterii (kolonii) na różnych podłożach (kształt i wygląd kolonii oraz zmianę zabarwienia podłoża pod  kolonią).

 Izolacja patogenu:

Ryc.8.Izolacja kolonii.
  • powinna być przeprowadzona na podłożu wzrostowym celem osiągnięcia czystości hodowli, w celu przeprowadzenia dalszych badań np. określenie gatunku (dokładniej typu i biotypu) oraz lekowrażliwości.

 IV ETAP: Interpretacja, sformułowanie wyniku badania mikrobiologicznego

Wyniki badania laboratoryjnego, dane uzyskane z zastosowaniem różnych metod, technik badawczych, pozwalają mikrobiologom dokonać interpretacji danych klinicznych o pacjencie, z danych uzyskanych w laboratorium. Zasadniczo końcowym efektem pracy mikrobiologa jest potwierdzenie lub wykluczenie czynnika etiologicznego (nazwa rodzajowa i gatunkowa) w materiale klinicznym oraz określenie lekowrażliwości na odpowiednie antybiotyki, ewentualnie podanie komentarza jak postępować.

Ryc.9 Wynik posiewu materiału klinicznego.

Ryc.10 Badanie lekooporności czynnika etiologicznego.

Ryc.11 Interpretacja wyników badań.